(၁) ႏွမ္းရိုးမည္းေရာဂါ (Black Stem)
က်ေရာက္သည့္အခ်ိန္
ေရ၀ပ္ေသာ မိုးႏွမ္းစိုက္ခင္းမ်ားတြင္ က်ေရာက္တတ္သည္။
ေရာဂါပံုလကၡဏာ
ႏွမ္းပင္၏ပင္ေျခပိုင္းတြင္ အညိဳေရာင္အနာကြက္ငယ္ စတင္ျဖစ္ေပၚသည္။ ေရာဂါျပင္းထန္ပါက ေရာဂါရအပိုင္းရွိ တစ္ရႈသားမ်ား ညိဳမည္း လာၿပီး အခ်ိဳ႕မွာ အနာခ်ိဳင့္ျဖစ္လာသည္။ ေခါက္မ်ားသည္ ဖြာလန္၍လာသည္။ ထို႔ျပင္ ယင္းတစ္ရွဴးမ်ားေပၚတြင္ ခပ္မည္းမည္းအဖုကေလး မ်ား ျဖစ္ေပၚလွ်က္ရွိသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ ႏွမ္းပင္ေျခရင္းပိုင္းမွာ လံုး၀မည္းနက္ၿပီး ပင္ေပၚပိုင္းလည္း အ၀ါေရာင္ေျပာင္းကာ ညိွဳးစ ျပဳလာ သည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္ တစ္ပင္လံုးမည္းေျခာက္၍ ေသသြားသည္။ ေရာဂါရႏွမ္းရိုးကိုထက္ျခမ္းခြဲၾကည့္ပါက မွ်ိမွ်င္စုမ်ား ေတြ႔ႏိုင္သည္။
ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႕ျခင္း
ေရာဂါျဖစ္စမႈိသည္ ေျမတြင္းတြင္က်န္ခဲ့ေသာ အပင္ၾကြင္းမ်ားေပၚတြင္ ခိုေအာင္းေနေလ့ရွိသည္။ ႏွမ္းပင္ျဖစ္လာခ်ိန္တြင္ ေျမႀကီး အစိုဓါတ္ လြန္ကဲခ်ိန္ႏွင့္ ၾကံဳပါက ပင္က်န္မားေပၚတြင္ ခိုေနေသာမႈိ၏ တိုက္ခိုက္မႈို ခံရသည္။ ထို႔ျပင္ ေရာဂါရစိုက္ခင္းမ်ားမွ အျခားလယ္ယာသံုး ပစၥည္းကိရိယာမ်ားႏွင့္ ကၽြဲ၊ႏြား တိရစာၦန္မ်ား၏ ေျခေထာက္မ်ားတြင္ ကပ္ပါေသာေျမႀကီးေျမမႈန္တို႔မွတဆင့္ တစ္ကြက္မွတစ္ကြက္သို႔ ကူးစက္ႏိုင္သည္။ ဤေရာဂါသည္ အပူခ်ိန္ (၃၅-၃၉) ဒီဂရီစင္တီဂရိတ္ရွိခ်ိန္တြင္ ေရာဂါျပင္းထန္ေလ့ရွိသည္။
ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းနည္း
(၁) စိုက္ခင္းေရမ၀ပ္ေစရန္ ေဆာင္ရြက္ပါ။
(၂) ၾကားေပါင္းလိုက္ရာတြင္ အပင္မ်ားထိခိုက္မႈမရွိေစရ။
(၃) သီးလွည့္စနစ္ျဖင့္ စိုက္ပါ။
(၄) ေရာဂါရပင္ၾကြင္းက်န္မ်ားကို မီးရိႈ႕လည္းေကာင္း၊ ေျမျမွပ္၍ေဆြးေျမ႕ေစရန္ ေဆာင္ရြက္ပါ။
(၂) ႏွမ္းဖိုေရာဂါ (Phyllody)
က်ေရာက္သည့္အခ်ိန္
ျဖဳတ္ညိဳမ်ားက်ေရာက္မႈမ်ားပါက ဤေရာဂါျဖစ္ေပၚတတ္ပါသည္။
ေရာဂါလကၡဏာ
အရြက္ေသးငယ္ျခင္း၊ ဆစ္ၾကားတိုျခင္း၊ ၾကားဖူးမ်ားမွ မူမမွန္ကိုင္းမ်ားထြက္ျခင္း၊ အပြင့္အဂါၤအစိတ္အပိုင္းမ်ား အစိမ္းေရာင္ျဖစ္ျခင္းတို႔မွ ေတြ႔ျမင္ႏိုင္သည္။ ႏွမ္းခင္းအား အေ၀းမွၾကည့္ပါက ထိပ္ဖ်ားတြင္ အထက္ပါ လကၡဏာမ်ားေၾကာင့္ အဆုပ္လိုက္အဆုပ္လိုက္ အပြင့္ အေရာင္မရွိဘဲ အစိမ္းေရာင္ ေတြ႔ျမင္ႏိုင္ပါသည္။
ကူးစက္ပ်ံ႕ႏွံ႕ျခင္း
ႏွမ္းဖိဳေရာဂါသည္ ပင္ရည္ျဖင့္ မကူးစက္ႏိုင္ပါ။ ကိုင္းကူးနည္းျဖင့္သာ ကူးစက္ႏိုင္သည္။ မ်ိဳးေစ့ေဆာင္အျမစ္အျဖစ္ မေတြ႔ရပါ။ ဤေရာဂါ သယ္ေဆာင္ေကာင္မွာ ျဖဳတ္ညိဳ(Orosius albicinetus) ပိုးျဖစ္သည္။ ေရာဂါျဖစ္ေစ မိုက္ကိုပလပ္စမာသည္ အဓိကအားျဖင့္ အပူခ်ိန္ ေပၚတြင္ မူတည္၍ သယ္ေဆာင္ေကာင္၏ ခႏၶာကိုယ္တြင္ (၁၅) ရက္မွ (၆၃) ရက္ၾကာ ခိုေအာင္းၿပီးမွ ေရာဂါကူးစက္စြမ္းအား ရွိသည္။ ေရာဂါရအပင္တြင္းတြင္မူ (၁၃) ရက္မွ (၆၁) ရက္ၾကာမွ ေရာဂါလကၡဏာကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။
ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းျခင္း
(၁) ႏွမ္းပင္ငယ္စဥ္တြင္ ျဖဳတ္ပိုးကို ပင္လံုုးျပန္႔ပိုးသတ္ေဆးတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖင့္ ကာကြယ္ပါ။
(၂) ေစာေစာစိုက္ျခင္းကို ေရွာင္ပါ။
(၃) ႏွမ္းပင္ဆစ္နီမတုတ္ေရာဂါ (Sesame Cyst Nematode)
က်ေရာက္သည့္အခ်ိန္
ဤေရာဂါျဖစ္ေစေသာ နီမတုတ္အေကာင္ငယ္မ်ားႏွင့္ ဥမ်ားသည္ ေသေနေသာ နီမတုတ္အမ၏ ခႏၶာကိုယ္ အတြင္းတြင္ အသက္ရွင္ ေနႏိုင္ၿပီး ေျမထဲတြင္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ခိုေအာင္းေနႏိုင္သျဖင့္ အပင္သက္တမ္း တတေလွ်ာက္လံုး ေရာဂါက်ေရာက္ႏိုင္သည္။
ေရာဂါလကၡဏာမ်ား
ေရာဂါက်ေရာက္သည့္အခင္းတြင္ အပင္မ်ားပုေနျခင္း၊ ညွိဳးေနျခင္း၊ အေရာင္ေဖ်ာ့ေနျခင္းမ်ားကို အကြက္လုိက္ေတြ႔ႏိုင္သည္။ ေရာဂါရ အပင္မ်ားကို ႏႈန္ၾကည့္ပါက ေရေသာက္ျမစ္ေကြးေနျခင္းအျပင္ ေဘးထြက္ျမစ္မ်ားႏွင့္ ေရေသာက္ျမစ္တြင္ အနီေရာင္အရစ္မ်ားႏွင့္ အညိဳရင့္ေရာင္ေျပာင္းေနသည္ကို ေတြ႔ႏိုင္သည္။ ဤေရာဂါ၏ အထင္ရွားဆံုး လကၡဏာမွ အျဖဴေရာင္မွ သံေခ်းေရာင္ရွိ အလံုးပံုသ႑န္ နီမတုတ္အမမ်ားကို အျမစ္တြင္ တြယ္ကပ္ေနသည္ကို ေတြ႔ႏိုင္သည္။ ေျမထျတြင္လည္း နီမတုတ္အမမ်ားကို ေတြ႔ႏိုင္သည္။
ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းနည္းမ်ား
- ေရာဂါခံႏိုင္ရည္ရွိေသာ မ်ိဳးကို အသံုးျပဳျခင္းသည္ အေကာင္းဆံုးကာကြယ္ ႏွိမ္နင္းနည္းျဖစ္သည္။
- ေရာဂါလက္ခံပင္မဟုတ္ေသာ အျခားမ်ိဳးရင္း၀င္အပင္မ်ားႏွင့္ သီးလွည့္စိုက္ပ်ိဳးရန္။
- ထယ္ေရးနက္နက္ထိုးၿပီး ေျမလွန္ထားရန္။
- လယ္ယာသံုးပစၥည္းကိရိယာမ်ားမွတဆင့္ ေရာဂါပ်ံ႕ပြားႏိုင္သျဖင့္ ေရာဂါက်အခင္းတြင္ အသံုးျပဳၿပီးေသာ ကိရိယာမ်ားကို အျခားေသာ အခင္းသစ္တြင္ အသံုးမျပဳရန္။
- ေရာဂါက်ခဲ့ေသာ စိုက္ခင္းတြင္ ဒိုင္ယာဇီႏြန္ (၁၀ ဂ်ီ) ေဆးခဲ ၁၀ ကီလို/ဧကႏႈန္း ေျမထဲသို႔ ထည့္ေပးျခင္းျဖင့္ နီမတုတ္အျမစ္အတြင္း ၀င္ေရာက္မႈ၊ တိုက္ခိုက္မႈကို ကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။
Source by – စိုက္ပ်ိဳးေရးဦးစီးဌာန
The post ႏွမ္းသီးႏွံတြင္ လအလိုက္က်ေရာက္ေသာ ေရာဂါမ်ား ႏွင့္ ကာကြယ္ႏွိမ္နင္းနည္းမ်ား appeared first on Myanmar Farmers' Portal.